Historia europejskiej waluty

DNA Rynków

26/01/2020

Euro to istny ewenement walutowy. Jedna z najmłodszych walut świata, bo istnieje zaledwie dwie dekady jest jednocześnie jedną z najważniejszych. Stanowi aż 27% światowych rezerw walutowych i jest walutą o najwyższej wartości gotówkowej na świecie. Łączna wartość banknotów i monet euro w obiegu to ponad 751 mld euro! Jak w tak krótkim czasie można dojść do takiej potęgi?

Zobacz naszą specjalną animację „Krótko Mówiąc – Historia Euro!”
oraz przeczytaj więcej niżej:

Jeśli towary nie będą przekraczać granic, zrobią to armie

Po wyniszczających dwóch wojnach światowych europejscy przywódcy uświadomili sobie, że aby w Europie zapanował pokój musi się ona zjednoczyć gospodarczo. Powstanie Euro jest zatem ściśle związane z pogłębieniem procesu integracji europejskiej, której początki zaczynają się od założenia przez Francję, Luksemburg, Belgię, Holandię, Włochy i RFN – Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali w 1951 roku.

To przedsięwzięcie oraz płynące z niego korzyści w krótkim czasie uzmysłowiły państwom założycielskim korzyści z dalszej współpracy. Ściślejsze związanie europejskich gospodarek gwarantowało, zgodnie z tytułowym powiedzeniem, że przepływ towarów utrzyma pokój na kontynencie. Kolejnym krokiem ku integracji było podpisanie 25 marca 1957 roku Traktatów Rzymskich, ustanawiających Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG). Tak naprawdę była to unia celną pomiędzy krajami oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej. Wtedy pojawiły się też pierwsze plany, według których kolejnym krokiem w procesach integracji europejskiej powinno stać się wprowadzenie unii walutowej i ustanowienie wspólnej waluty.

Ojciec europejskiej waluty – Pierre Werner

Za ojca pomysłu waluty Euro uznaje się Pierre’a Werner’a, premiera Luksemburga, który w 1970 roku zaprezentował plan zakładający wprowadzenie wspólnej waluty dla krajów EWG. Koncepcja ta wtedy nie została jednak zrealizowana ze względu na upadek systemu z Bretton Woods, który odłożył o kolejną dekadę ideę utworzenia europejskiego pieniądza. Gdy upadał system z Bretton Woods priorytetem dla krajów europejskich stała się stabilizacja istniejących walut, a nie tworzenie nowej (więcej o systemie z Bretton Woods dowiesz się z historii amerykańskiego dolara).

Tymczasowa waluta

Aby ustabilizować waluty, w 1979 roku utworzono Europejski System Walutowy (ESW). Po całej dekadzie zmienności światowych walut konieczne było doprowadzenie do jak najmniejszych wahań pomiędzy walutami krajów członkowskich. Europejski System Walutowy wprowadzał stałe kursy dla par walut państw członkowskich EWG. Dodatkowo był to także mechanizm interwencyjno-kredytowy banków centralnych. Bankowe interwencje umożliwiały zaciągnięcie kredytu przez państwa borykające się z problemami w swoim bilansie płatniczym.

Najważniejsze jednak, że wraz z ESW wprowadzono pierwszą wspólną walutę – protoplastę euro – którym było ECU, czyli European Currency Unit. Waluta ECU nie była w istocie pieniądzem funkcjonującym w obiegu, lecz jednostką rozliczeniową, reprezentującą koszyk walut państw zrzeszonych w Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej.

Okazjonalne monety ECU

Jedna waluta jednoczy Stary Kontynent

Przełom w dążeniu do utworzenia ścisłej unii gospodarczej i walutowej przyniósł rok 1989. Specjalny zespół, kierowany przez ówczesnego przewodniczącego Komisji Wspólnot Europejskich Jacques’a Delors’a zaprezentował raport, zawierający trójstopniowy plan pogłębienia integracji państw członkowskich. Ostatnim jego etapem było powstanie wspólnej waluty i powierzenie polityki pieniężnej Europejskiemu Systemowi Banków Centralnych. Procesy rozpoczęte przez raport Delorsa doprowadziły do podpisania w 1992 roku Traktatu o Unii Europejskiej, zwanego też Traktatem z Maastricht. To w nim powołano do życia wspólną walutę, którą nazwaną „euro” dopiero na madryckim szczycie w 1995 roku. Miało ono zastąpić ECU od 1 stycznia 1999.

Oficjalnym symbolem euro został skrót EUR, jednak powszechnie stosowanym znakiem graficznym pozostaje €. Nawiązuje on swoją konstrukcją do wcześniejszego symbolu ECU, jednak oficjalną inspiracją dla symbolu była grecka litera epsilon, stanowiąca odniesienie do kolebki europejskiej cywilizacji. Jednocześnie jest to również pierwsza litera słowa Europa. Dwa równoległe przecięcia mają z kolei oznaczać stabilność waluty. Za twórcę logo uznaje się belgijskiego grafika Alaina Billieta, chociaż Komisja Europejska oficjalnie tożsamości autora nigdy nie potwierdziła.

Wspólny bank wspólnej waluty

1 czerwca 1998 roku powstał Europejski Bank Centralny (EBC), któremu powierzono przygotowanie i przeprowadzenie procedury wprowadzenia wspólnej waluty do obiegu. Zgodnie z zapisami Traktatu z Maastricht, euro stało się prawnym środkiem płatniczym w krajach je przyjmujących z dniem 1 stycznia 1999 roku. W początkowym okresie waluta funkcjonowała jednak bezgotówkowo. Stosowano ją głównie przy dokonywaniu rozliczeń, natomiast w obiegu materialnym nadal funkcjonowały wtedy waluty krajowe.

Całkowite wycofanie z użycia walut krajowych nastąpiło w pierwszym miesiącach 2002 roku. Wtedy Euro stało się oficjalnym środkiem płatniczym we wszystkich 12 krajach wspólnoty, które zdecydowały się przystąpić do unii walutowej. Tą zmianą wypełniono zawarty w raporcie Delors’a postulat utworzenia Europejskiego Systemu Banków Centralnych, do którego należą dziś EBC i banki centralne krajów Eurolandu, a także tych krajów Unii Europejskiej, które nie przyjęły wspólnej waluty.

W momencie wprowadzania euro zasad jego przyjęcia nie spełniały Grecja oraz Szwecja, co uniemożliwiło im wprowadzenie nowej waluty. Pieniądz wspólnotowy nie został również przyjęty w Danii oraz Wielkiej Brytanii (o historii najstarszej europejskiej waluty – brytyjskiego funta dowiesz się więcej tutaj). Były one przeciwne zastąpieniu swoich walut narodowych i uzyskały klauzulę zwalniającą je z tego obowiązku, który jest zapisany w Traktacie o Unii Europejskiej.

Główna siedziba Europejskiego Banku Centralnego (EBC) we Frankfurcie nad Menem

Waluta ponad podziałami

Dziś, euro jest ponadnarodową walutą, będącą oficjalnym środkiem płatniczym w większości państw Unii Europejskiej. Do Strefy Euro należy 19, spośród 28 krajów wspólnoty, a na mocy podpisanych umów posługują się nią także Monako, Watykan, San Marino, Andora oraz 8 francuskich terytoriów zależnych. Bez stosownych uregulowań międzynarodowych euro używają również Kosowo i Czarnogóra. Pieniądz europejskiej wspólnoty jest uznawany za twardą walutę i ma ogromne znaczenie międzynarodowe, stając się drugą, zaraz po amerykańskim dolarze, najważniejszą walutą świata.

Swoją pozycję na świecie zawdzięcza koszykowi europejskich walut narodowych, z których zostało stworzone. Marka niemiecka, frank francuski, lir włoski czy holenderski gulden będące w światowych rezerwach walutowych zostały od razu skonwertowane właśnie na euro.

Na szczególną uwagę zasługuje wygląd europejskiego pieniądza. Monety posiadają wspólny wzór rewersu, który przedstawia nominał na tle mapy Europy. Na awersach dopuszczane jest jednak umieszczanie symboli narodowych państwa, w którym dana moneta została wybita. Mimo opisanych różnic w wyglądzie i pochodzeniu, wszystkie monety są ważnym środkiem płatniczym na terenie całej Stefy Euro. Odmiennie jest z Euro-banknotami. Te posiadają w każdym kraju Eurolandu taki sam wzór, jednak wyróżniają się spośród innych walut. Banknoty euro nie przedstawiają wybitnych postaci, lecz przykłady bram, okien oraz mostów charakterystycznych dla różnych okresów w historii europejskiej sztuki. Dzięki temu idea zjednoczenia Europy może trwać bez waśni i sporów obywatel, którego kraju zasługuje na obecność na europejskiej walucie.

Wykorzystanie waluty Euro dziś (niebieski – oficjalna waluta w krajach UE, jasnoniebieski – oficjalna waluta kraje poza UE, ciemnoszary – kraje UE bez euro)

Jak wejść do Strefy Euro?

Strefa Euro powinna rozszerzać się razem z rozszerzaniem europejskiej integracji na kolejne kraje starego kontynentu. Aby przyjąć europejski pieniądz państwo członkowskie UE musi spełnić pięć „kryteriów zbieżności” ustanowionych jako Kryteria z Maastricht. Zakładają one, że:

1. poziom inflacji kraju nie może przekraczać o więcej niż 1,5 p.p. średniej stopy inflacji w trzech krajach UE, gdzie była ona najniższa;
2. długoterminowe stopy procentowe nie mogą przekraczać o więcej niż 2 p.p. średniej stóp procentowych w trzech krajach wspólnoty o najniższej inflacji;
3. deficyt budżetowy nie może przekraczać równowartości 3% PKB,
4. dług publiczny nie może być większy niż 60% PKB;
5. kurs waluty krajowej musiał być stabilny w przeciągu 2 lat poprzedzających przyjęcie euro.

Ostatnimi krajami które przyjmowały Euro były Litwa i Łotwa w 2014 roku.

Do zarobienia!
Zespół DNA Rynków

Zastrzeżenie prawne

Materiały DNA Rynków, w szczególności aktualizacje Strategii DNA Rynków, Analizy spółek oraz Analizy sektorów są jedynie materiałem informacyjno-edukacyjnym dla użytku odbiorcy. Materiał ten nie powinien być w szczególności rozumiany jako rekomendacja inwestycyjna w rozumieniu przepisów „Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) nr 2016/958 z dnia 9 marca 2016 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących środków technicznych do celów obiektywnej prezentacji rekomendacji inwestycyjnych lub innych informacji rekomendujących lub sugerujących strategię inwestycyjną oraz ujawniania interesów partykularnych lub wskazań konfliktów interesów”. Skorzystanie z materiału jako podstawy lub przesłanki do podjęcia decyzji inwestycyjnej następuje wyłącznie na ryzyko osoby, która taką decyzję podejmuje. Autorzy nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za takie decyzje inwestycyjne. Wszystkie opinie i prognozy przedstawione w tym opracowaniu są wyrazem najlepszej wiedzy i osobistych poglądów autora na moment publikacji i mogą ulec zmianie w późniejszym okresie.