Historia amerykańskiego dolara

DNA Rynków

01/10/2019

Zielony, twarda waluta lub bezpieczna przystań to synonimy do określenia waluty najsilniejszego państwa świata – amerykańskiego Dolara. Oficjalna nazwa to United States Dollar, skąd wywodzi się międzynarodowy skrót – USD. To najważniejszy pieniądz całej globalnej gospodarki, w której są wyceniane najważniejsze towary świata: ropa naftowej (i wszystkie jej odmiany), metale (złoto, srebro, miedź i inne), a także produkty rolne.

Dolar dzieli się na 100 centów i ma już niemal 250 lat historii. Skąd pochodzi jego nazwa i symbol? W ilu krajach stał się oficjalną waluta i jak ważną rolę w jego dziejach odegrała wojna? Zapraszamy na słowną i filmową podróż po historii dolara.

Zobacz naszą specjalną animację „Krótko Mówiąc – Historia amerykańskiego dolara!”
oraz przeczytaj więcej dolarowych ciekawostek niżej

Czeska kopalnia i kolonizacja

Na początku XVI wieku rozwinięty świat, czyli ówczesna Europa, nie miała żadnej waluty aspirującej do pieniądza światowego. Tamtejsze pieniądze były złotymi lub srebrnymi monetami. W pierwszej połowie XVI wieku, w miejscowości Jachymów w Czechach rozpoczęto eksploatację nowego złoża srebra, z którego również bito monety. Produkowała je mennica Joachimsthaler Münze. Z uwagi na jej drobiazgowość i precyzję w wykonaniu, tamtejsze monety szybko zyskały na popularności. Ich nazwę w miarę upływu czasu skracano i tak od końcówki „thaler”, w różnych miejscach Europy pojawił się… talar wraz ze wszystkimi swoimi słownymi odmianami. W Polsce stał się talarem, w Niderlandach nazywano do daalder, zaś w Hiszpanii – dollaro.

Co ciekawe, wnuk XVI-wiecznego talera był obecny w europejskich finansach aż do 1 stycznia 2007 roku, kiedy to oficjalna waluta Słowenii – tolar, został zastąpiony przez euro.

Wygoda i pragmatyzm tworzą $

Gdy Hiszpania podbijała Amerykę szybko odkryto tam duże złoża srebra i złota. Od razu na nowym kontynencie ruszyła produkcja monet, które stały się podstawową walutą obu Ameryk. Niezależnie od kraju kolonizatora w Nowym Świecie pieniądze bite przez mennice w hiszpańskich koloniach określano jako „dollaro”. Początkowo walutę z hiszpańskich kolonii oznaczano symbolem 8 zamkniętej w dwóch nawiasach, co nawiązywało do wartości monety. 1 dollaro było warte 8 hiszpańskich reali. Generowało to jednak sporo trudności, bo łatwo można było pomylić symbol z cyfrą 8. Ponieważ potrzeba jest matką wynalazków, to ósemkę z czasem ustylizowano na symbol przypominający literę S, gdzie końce połączono prostą linią. I tak, trochę z wygody (skrócenie nazwy) oraz pragmatyzmu (stylizacja) powstał symbol, który finalnie ewoluował w uniwersalny znak gotówki i pieniędzy, czyli – $.

Wolność dzięki wojnie

Aby Dolar mógł zyskać status oficjalnej waluty niezbędny był nowy kraj, który go przyjmie. Potrzebna była do tego wojna. Ta, rozpoczęła się wraz z walką o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Gdy w 1776 roku ogłaszały one niepodległość większość monet na ich terytorium stanowiły hiszpańskie dollaro. Ze względów praktycznych potrzebowano nowej waluty, która podkreśli odrębność nowego kraju. Natomiast ze względów politycznych i potrzeby odcięcia się od Brytyjskiej Korony niemożliwe było przyjęcie brytyjskiego funta.

Dekadę po ogłoszeniu niepodległości, w 1785 roku, Kongres Kontynentalny wybrał dolara na oficjalną jednostkę monetarną Stanów Zjednoczonych. Do powszechnego systemu płatności, dolara jako monetę wprowadzono w 1792 roku, gdy uchwalono ustawę, która określała go jako prawny środek płatniczy. Punktem odniesienia był hiszpański dollaro, który ważył 24 gramy srebra. Oparcie dolara na srebrze trwało aż do początków XX wieku. W 1900 roku jego wartość powiązano wyłącznie ze złotem. Przyjęty wtedy parytet, który wynosił równe 20,67 dolara za uncję.

Pierwsze papierowe dolary także powstały w wyniku wojny. Tym razem jednak chodziło o wojnę domową w Stanach Zjednoczonych. Konieczność organizowania wsparcia finansowego w czasie wojny secesyjnej wymusiła w 1861 roku powstanie papierowych banknotów, które były tańsze w produkcji. Wtedy też, aby ochronić je przed fałszerzami zapadła decyzja o wprowadzeniu kolorowego rewersu. Zdecydowano się na kolor zielony i stąd amerykańskie dolary stały się popularnymi „zielonymi”.

Od tego czasu do dziś, w odróżnieniu od większości walut, amerykańskie banknoty mają podobną kolorystykę niezależnie od wysokości nominału.

System z Bretton Woods, czyli złote dolary

Do czasu drugiej wojny światowej amerykańska waluta była jedną z wielu. Istotny punkt zwrotny i znaczny wzrost znaczenia nastąpił w 1944 roku, kiedy zaprojektowano i ogłoszono system z Bretton Woods.

Konferencja w Bretton Woods to międzynarodowe ustalenia jak ma wyglądać ład finansowy po II wojnie światowej. Przede wszystkim dotyczyły one podstaw relacji zarządzania systemami monetarnymi między Japonią, a państwami zachodnimi. Ustawiły również stały kurs głównych walut względem USD. W ten sposób dolar stał się najważniejszą walutą świata i punktem odniesienia dla wszystkich walut jednocześnie będąc dalej pośrednio związanym ze złotym standardem.

System z Bretton Woods gwarantował wymienialność dolara na złoto, jednak wraz z narastającymi na świecie nierównowagami gospodarczymi był on nie do utrzymania. Ostatecznie wymienialność dolara na złoto została wstrzymana przez Stany Zjednoczone w 1971 roku. Niecałe 2 lata później, w 1973 zniesiono również cały system z Bretton Woods. W efekcie, zakończono powiązanie dolara ze złotem i od tego czasu dolar jest walutą płynną, a więc taką której cenę w stosunku do innych walut ustala rynek.

Ciekawostki (za) dolara

1. W czasie obowiązywania systemu z Bretton Woods amerykański dolar zyskał status oficjalnej waluty rezerwowej całego świata. Stany Zjednoczone jako jedyny emitent tej waluty od tego momentu korzystają z tej przewagi gospodarczej.

2. Zgodnie z danymi Międzynarodowego Funduszu Walutowego na początku 2019 aż 61,69% światowych rezerw było utrzymywanych w dolarach. Na drugim miejscu było euro z udziałem na poziomie 20,69%.

3. Dolar stanowi aż 40% obrotu na rynku międzynarodowej wymiany waluty (Forex). Szacuje się, że obrót na tym rynku przekracza 5 bilionów dolarów dziennie i chodź to przybliżone szacunki to z pewnością dolar stanowi główny hub wymiany większości walut.

5. Poza wymianą elektroniczną miłośnicy papieru też mają powód do zwracania uwagę na amerykańską walutę. Normalna kartka papieru, którą używasz do wydruków, jest w stanie wstrzymać 400 zgięć zanim pęknie (nie wierz na słowo – sprawdź sam!). Natomiast papierowy dolar podobno wytrzymuje aż 8000 zgięć (jak osiągniesz lepszy wynik – daj znać ;)). Ta lepsza wytrzymałość to wynik tego, że papier do wydruku dolarów jest robiony z bawełny (75%) oraz lnu (25%).

6. Mimo wszelkich wysiłków drukarskich pojedynczy banknot 100-dolarowy od wyprodukowania do wycofania z obiegu funkcjonuje przez 9 lat. To i tak najdłuższy czas, bo żywotność banknotu dwudziestodolarowego szacuje się na 4 lata, natomiast statystyczna jednodolarówka nie doczeka swoich drugich urodzin.

7. Każdy kto wymieniał lub płacił dolarami kojarzy popularne nominały – 1,2,5,10,20,50 oraz 100 dolarów. Poza nimi są także większe nominały. Istnieją, i nadal są prawnym środkiem płatniczym, banknoty o wartości 500, 1.000, 5.000, a nawet 10.000 dolarów. Te dolarowe giganty ostatni raz zostały wydrukowane w 1945 roku, a ich emisję oficjalnie zakończono przed rozpadem systemu z Bretton Woods.

8. Próba płacenia tak dużym nominałem spotkałaby się ze sporym zdziwieniem sprzedawcy, jednak okazuje się że Amerykanie podejrzliwie patrzą także na… dwu-dolarówkę. Banknot ten jest na tyle rzadko spotykany w Stanach, że część Amerykanów uznaje je za fałszywkę. Byłoby to o tle dziwne, że fałszerzom nie opłacałoby się podrabiać tak niskich nominałów. Za największego fałszerza amerykańskich dolarów uważa się Koreę Północną, która raczej na takie drobniaki by się nie pokusiła.

9. Prawie 50 twarzy dolara – poza rozpoznawalnym dolarem amerykańskim na świecie funkcjonuje wiele dolarów:

Waluta	Skrót	Gdzie nim zapłacę?
Dolar amerykański	USD	Stany Zjednoczone, Mikronezja, Wyspy Marshalla, Palau, Ekwador, Salwador, timor Wschodni, Zimbabwe
Dolar australijski	AUD	Australia, Kiribati, Nauru, Tuvalu
Dolar kanadyjski	CAD	Kanada
Dolar wschodniokaraibski	XCD	Antigua i Barbuda, Dominika, Grenada, Saint Kitts i Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent, Grenadyny
Dolar bahamski	BSD	Bahamy
Dolar barbadosu	BBD	Barbados
Dolar belize	BZD	Belize
Dolar brunei	BND	Brunei
Dolar fidżi	FJD	Fidżi
Dolar gujański	GYD	Gujana
Dolar hongkongu	HKD	Hongkong
Dolar jamajski	JMD	Jamajka
Dolar kajmański	KYD	Kajmany
Dolar kiribati	KBD	Kiribati
Dolar liberyjski	LRD	Liberia
Dolar namibijski	NAD	Namibia
Dolar nowozelandzki	NZD	Nowa Zelandia
Dolar singapurski	SGD	Singapur
Dolar surinamski	SRD	Surinam
Dolar tajwański	TWD	Republika Chińska (Tajwan)
Dolar tuvalu	TVD	Tuvalu
Dolar Trynidadu i Tobago	TTD	Trynidad i Tobago
Dolar wysp cooka	COK	Wyspy Cooka
Dolar wysp salomona	SBD	Wyspy Salomona

Przez chwilę, w 2008 roku, znanym w świecie dolarem był także Dolar Zimbabwe. Ta oficjalna waluta Zimbabwe po hiperinflacji została niestety wycofana z obiegu. Niestety, bo każdy mógł łatwo i szybko zostać miliarderem. (poniżej 100 Bilionów dolarów Zimbabwe i odbiór „wypłaty”) 😉

Chcesz poznać historię innych walut? Dajcie nam znać w komentarzu jak podobała Ci się animacja i historię czego chciałbyś jeszcze poznać!

Do zarobienia! (Najlepiej w dolarach)
Zespół DNA Rynków

Zastrzeżenie prawne

Materiały DNA Rynków, w szczególności aktualizacje Strategii DNA Rynków, Analizy spółek oraz Analizy sektorów są jedynie materiałem informacyjno-edukacyjnym dla użytku odbiorcy. Materiał ten nie powinien być w szczególności rozumiany jako rekomendacja inwestycyjna w rozumieniu przepisów „Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) nr 2016/958 z dnia 9 marca 2016 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących środków technicznych do celów obiektywnej prezentacji rekomendacji inwestycyjnych lub innych informacji rekomendujących lub sugerujących strategię inwestycyjną oraz ujawniania interesów partykularnych lub wskazań konfliktów interesów”. Skorzystanie z materiału jako podstawy lub przesłanki do podjęcia decyzji inwestycyjnej następuje wyłącznie na ryzyko osoby, która taką decyzję podejmuje. Autorzy nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za takie decyzje inwestycyjne. Wszystkie opinie i prognozy przedstawione w tym opracowaniu są wyrazem najlepszej wiedzy i osobistych poglądów autora na moment publikacji i mogą ulec zmianie w późniejszym okresie.