Czym Jest i Jak Wygląda Cykl Życia Przedsiębiorstwa?
Cykl życia przedsiębiorstwa to koncepcja opisująca różne etapy, przez które przechodzi firma od momentu powstania do potencjalnego zakończenia działalności. Cykl ten zazwyczaj obejmuje pięć głównych faz: narodziny, wzrost, dojrzałość, schyłek i, w niektórych przypadkach, odnowę. Każda z tych faz charakteryzuje się specyficznymi wyzwaniami i możliwościami. Na etapie narodzin firma koncentruje się na wprowadzeniu produktu na rynek i zdobyciu pierwszych klientów. W fazie wzrostu przedsiębiorstwo dynamicznie się rozwija, zwiększa sprzedaż i zyski.
Dojrzałość oznacza stabilizację i optymalizację procesów, ale również zwiększoną konkurencję. Schyłek może nastąpić, gdy firma traci konkurencyjność lub nie potrafi dostosować się do zmian na rynku. Jednak niektóre firmy przechodzą przez fazę odnowy, wprowadzając innowacje i znajdując nowe źródła wzrostu. Zrozumienie cyklu życia przedsiębiorstwa jest kluczowe dla skutecznego zarządzania i planowania strategii na każdym etapie jego rozwoju.
Każda firma najpierw się rodzi, później niektóre z nich rosną i dojrzewają, a ostatecznie wszystkie kiedyś umrą. Początkiem każdego biznesu jest dostrzeżenie jakiejś potrzeby konsumenta. Kolejnym krokiem jest opracowanie produktu, który tę potrzebę zaspokoi. Pomysł nie musi być innowacyjny ani oryginalny, ale musi generować przychody i zyski.
Cykl życia przedsiębiorstwa
Następnie przychodzi czas na skalowanie działalności, zwiększanie sprzedaży i zdobywanie nowych klientów. Kiedy firma już osiąga zadowalające rozmiary, może skupić się na rentowności i poprawianiu marż, żeby jak największy procent przychodów zostawał w przedsiębiorstwie jako zysk. Z czasem firma dojrzewa. Ma ugruntowaną pozycję, bazę klientów i pokaźne udziały w rynku, które ograniczają w pewnym stopniu dalszą ekspansję.
Wtedy przedsiębiorstwo skupia się na obronie przed konkurencją. Stara się ustawić jak najwięcej barier wejścia do branży dla nowych firm, żeby bronić swoich udziałów w rynku. Z czasem jednak bariery i przewagi konkurencyjne słabną albo po prostu dana branża zaczyna odchodzić do historii, a rynek się kurczy i w ten sposób firma wchodzi w fazę schyłkową.
Powyższy opis jest bardzo ogólny, a firmy w bardzo różny sposób podchodzą do wzrostu, rentowności i kurczenia się rynku. Mają też różne ambicje, cele, obszary geograficzne i typy klientów do zdobycia. Dlatego czas trwania poszczególnych faz oraz całego cyklu potrafi się bardzo różnić zależnie od branży i przedsiębiorstwa. Na poniższym wykresie przedstawiono poszczególne fazy cyklu życia przedsiębiorstwa.
Fazy cyklu życia przedsiębiorstwa
Każda akcja o wartości nawet 800 dolarów!
Brak prowizji do obrotu 100 tys. euro miesięcznie!
Obniż prowizję za wymianę o 50%!
Poszczególne fazy cyklu życia firmy
Analizując spółkę, musimy dobrze zidentyfikować fazę cyklu, w której się obecnie znajduje, ponieważ to determinuje, na co powinniśmy zwracać większą uwagę. Kiedy mamy do czynienia ze start-upem, to najbardziej będzie nas interesować sam pomysł na produkt lub usługę. Czy rzeczywiście na danym rynku istnieje określona potrzeba? Jak silna ona jest i czy zaproponowany produkt przyciągnie wystarczającą liczbę klientów oraz, czy ma szansę stać się rentowny?
Mając już małą firmę z porządnym produktem i względnie ukształtowanym modelem biznesowym, najistotniejsze staje się skalowanie działalności. Powinniśmy wtedy śledzić wzrost przychodów i sposób pozyskiwania nowych klientów.
Gdy przychody są już satysfakcjonujące, a firma udowodniła, że potrafi zwiększać swój biznes, to na pierwszy plan wychodzi rentowność. Czy firma panuje nad kosztami i osiąga odpowiednie marże? Trzeba też zwracać uwagę czy przedsiębiorstwo potrafi poprawiać rentowność bez uszczerbku na przychodach. Czasem bywa tak, że kiedy spółka próbuje lepiej monetyzować swoją działalność, to wzrost kosztów dla klientów jest zbyt duży i rezygnują oni z usługi.
W sytuacji, gdy biznes jest już spory, a do tego przynosi pokaźne zyski, to nie pozostaje nic innego, jak utrzymać ten stan rzeczy i nie dać się wygryźć z rynku. W tej fazie skupiamy się na przewagach konkurencyjnych i na tym, co robi firma, żeby utrudnić życie rywalom. Czy może lobbuje w rządzie za wprowadzeniem nowych ograniczeń i regulacji w branży? Czy utrwala siłę swojej marki, żeby przywiązać do siebie klientów emocjonalnie? Spółki mogę stosować różne zagrywki. Najważniejsze, żeby robiły to skutecznie.
Pomimo tych wszystkich starań prędzej czy później na końcu nieubłaganie przychodzi faza schyłkowa i następuje zwijanie działalności. Tutaj ważne jest to, czy firma pogodziła się z losem i skupia się na tym, żeby uzyskać jak największą wartość końcową dla swoich inwestorów. Na przykład ze sprzedaży aktywów.
Cykl życia firmy różne przykłady
Cykl życia na przykładzie Blackberry
Ostatnio w Polskim środowisko inwestycyjnym coraz głośniej jest o spółce Vercom z branży CPaaS (Platforma komunikacyjna jako usługa), która świadczy usługi zautomatyzowanej komunikacji dla firm. Za pośrednictwem platformy Vercom, firmy mogą zautomatyzować i udoskonalać proces kontaktu z klientami w takich kanałach komunikacyjnych jak SMS, mail, messenger itp. Jest to świetny przykład młodej spółki na etapie szybkiego wzrostu, która dużą część swojej uwagi skupia na skali biznesu. W przypadku tej spółki wzrost odbywa się przez wchodzenie na nowe rynki geograficzne i przyciąganie nowych klientów, ale również przez przejęcia. Spółka kupuje udziały w innych firmach z branży, integruje ich rozwiązania ze swoją platformą i w ten sposób powiększa bazę klientów o tych, którzy korzystali z rozwiązań przejętej firmy.
Innym przykładem z drugiego bieguna może być spółka Coca-Cola, która już od dawna jest dojrzała. Założona ponad 130 lat temu, zdobyła uznanie niemal na całym świecie. Jej flagowy produkt jest tak rozpoznawalny i kultowy, że właściwie stał się częścią naszej popkultury i symbolem zachodniej cywilizacji. Firma dawno temu zdobyła ogromne udziały w rynku napojów gazowanych i miałaby trudności z dalszym wzrostem. Dlatego teraz skupia się na utrwalaniu siły swojej marki, żeby jeszcze bardziej zakorzeniła się ona w świadomości konsumenta. Jest to ciekawy przykład, gdzie koszt zmiany dostawcy nie jest ekonomiczny, ale emocjonalny, bo konsumenci tak pokochali Coca-Cole, że konkurencji trudno będzie zepchnąć spółkę w fazę schyłkową.
Natomiast w fazie schyłkowej i to już od jakiegoś czasu znajduje się spółka BlackBerry. Producent smartfonów, które niegdyś podbijały świat, a dziś mało kto o nich pamięta. Smartfony BlackBerry bardzo szybko się spopularyzowały i równie szybko zostały wyparte przez konkurencję. Poniższy wykres przedstawiający przychody BlackBerry w okresie od 2004 do 2024 roku, najlepiej to obrazuje.
Blackberry upadłym biznesem
Obserwuj 
Subskrybuj Od czego zależy długość cyklu życia przedsiębiorstwa?
Co determinuje długość całego cyklu i jego poszczególnych faz? Dlaczego niektóre firmy jeszcze dwadzieścia lat temu uchodziły za rewolucyjne, a dziś już umierają? Czemu inne w ubiegłym wieku można było określić jako dojrzałe i dalej radzą sobie przyzwoicie oraz nie zwijają działalności? Wiele zależy tutaj od branży, towarzyszącym jej barierom wejścia na rynek, łatwości w skalowaniu biznesu i przywiązania klientów do produktu.
W niektórych branżach bariery wejścia na rynek są wysokie, co ogranicza znacząco rotację liderów, bo znacznie mniej firm podejmuje walkę. Na przykład w branży farmaceutycznej czy biotechnologicznej regulacje prawne i mnogość przepisów są ogromnym ograniczeniem dla nowych graczy. W branży produkcyjnej i przemyśle duże nakłady kapitałowe na sprzęt i siłę roboczą stanowią przeszkodę w rozpoczęciu działalności. To wszystko wydłuża cykl życia, bo ogranicza możliwości nowych i małych firm.
Jeśli chodzi o skalowanie, to im jest ono trudniejsze i większych wymaga inwestycji, tym mocniej wydłuża się cykl życia firm. Niektóre branże technologiczne są dobrym przykładem na to, jak łatwo skaluje się biznes. Nie trzeba tutaj stawiać nowych fabryk, żeby produkować więcej dóbr materialnych. Nowi klienci często kupują cyfrowy produkt, który nie wymaga magazynowania, konserwacji i transportu, a przynajmniej nie w takim stopniu jak dobra fizyczne. To wszystko sprawia, że w branżach technologicznych łatwiej przeskalować biznes niż w branżach tak zwanej starej ekonomii. Im łatwiej skaluje się działalność, tym szybszy będzie cykl życia firmy. Konkurencja szybko przyniesie na rynek powiew świeżości i zepchnie liderów do fazy schyłkowej.
Czynniki determinujące cykl życia przedsiębiorstwa
Ostatnią kluczową kwestią jest przywiązanie klienta do produktu. Czyli z jakimi kosztami wiąże się zmiana dostawcy usług lub produktu. Wyobraźmy sobie branże, która dostarcza jakieś wyspecjalizowane oprogramowanie dla klientów instytucjonalnych na przykład innych firm. W takiej sytuacji koszty zmiany dostawcy będą bardzo duże. Klient, czyli firma będzie zmuszona ograniczyć swoją wydajność na czas wymiany oprogramowania, potem poświęcić czas i pieniądze na wdrażanie i szkolenie pracowników do pracy w nowym środowisku. Co więcej, klient ryzykuje jakieś problemy techniczne, na przykład w kwestii kompatybilności pewnych elementów oprogramowania. To wszystko sprawia, że firma dwa razy się zastanowi, zanim podejmie decyzję o zmianie swojego dostawcy. Co innego w przypadku usług streamingowych. Klientami są przeciętni zjadacze chleba, dla których rezygnacja z jednej platformy i wykupienie dostępu do innej, to koszt rzędu kilku kliknięć na klawiaturze. Trigerem do podjęcia takiej decyzji może być pojawienie się jakiegoś filmu na platformie konkurencji albo zwykły kaprys.
Kiedy weźmiemy na tapet branżę, gdzie wejście na rynek jest proste, łatwo skaluje się działalność, a klienci z chęcią przebierają w różnych ofertach, to możemy z dużą dozą prawdopodobieństwa stwierdzić, że cykl życia firm z tej branży będzie relatywnie krótki.
Mamy więc tutaj pewien naturalny mechanizm, który sprawia, że rynek, który jest prostszy do podbicia, jest jednocześnie trudniejszy do utrzymania. Działa to też oczywiście w drugą stronę, kiedy ścieżka na szczyt jest trudna i żmudna, to potem łatwiej się cieszyć korzyściami z pozycji lidera.
Materiały DNA Rynków, w szczególności aktualizacje Strategii DNA Rynków, Analizy spółek oraz Analizy sektorów są jedynie materiałem informacyjno-edukacyjnym dla użytku odbiorcy. Materiał ten nie powinien być w szczególności rozumiany jako rekomendacja inwestycyjna w rozumieniu przepisów „Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) nr 2016/958 z dnia 9 marca 2016 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących środków technicznych do celów obiektywnej prezentacji rekomendacji inwestycyjnych lub innych informacji rekomendujących lub sugerujących strategię inwestycyjną oraz ujawniania interesów partykularnych lub wskazań konfliktów interesów”. Skorzystanie z materiału jako podstawy lub przesłanki do podjęcia decyzji inwestycyjnej następuje wyłącznie na ryzyko osoby, która taką decyzję podejmuje. Autorzy nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za takie decyzje inwestycyjne. Wszystkie opinie i prognozy przedstawione w tym opracowaniu są wyrazem najlepszej wiedzy i osobistych poglądów autora na moment publikacji i mogą ulec zmianie w późniejszym okresie.
Autor tekstu
